Het gebruik van AI-tools gaat de manier waarop we naar het thema ‘disfunctioneren en verbetertrajecten’ kijken veranderen. Dit stelt zowel werkgevers als medewerkers voor nieuwe (interessante) uitdagingen: hoe beoordeel je het functioneren van een medewerker als een deel van de taken door een AI-tool wordt uitgevoerd? Hoe zorg je ervoor dat de ontwikkeling van de medewerker niet stilstaat in een omgeving waar AI-tools steeds meer taken overnemen? In deel 2 van deze blogreeks over AI-tools besteden we hier aandacht aan.
Een nieuwe realiteit?
De wet omschrijft disfunctioneren als: de ongeschiktheid van de werknemer tot het verrichten van de bedongen arbeid, anders dan ten gevolge van ziekte of gebreken van de werknemer. In de praktijk betekent dit dat een medewerker niet voldoet aan de eisen van de functie en de verwachtingen van de werkgever.
De opkomst van AI-tools voegt hier een nieuwe laag aan toe. Neem bijvoorbeeld een marketingmedewerker die dagelijks marketingrapporten schrijft. Hij levert uitstekend werk. Zijn analyses zijn scherp en zijn rapporten zien er professioneel uit. Maar wat als blijkt dat hij vooral leunt op AI-tools om gegevens te analyseren en rapporten op te stellen? De resultaten zijn indrukwekkend, maar zijn eigen kennis van marketing en data-analyse schiet mogelijk tekort.
Dit roept interessante vragen op:
- Wanneer gebruikt de medewerker de AI-tools op een slimme manier en wanneer verhult het een gebrek aan kennis en vaardigheden?
- En is het erg als de resultaten van de AI-tools goed zijn en de medewerker kennelijk die tools juist weet te gebruiken om tot die uitkomst te komen?
- Op welk moment wordt het gebruik van AI-tools een belemmering voor echte ontwikkeling?
Deze vragen spelen niet bij alle beroepen even sterk. Een schilder moet nog steeds vakkundig kunnen schilderen. Een timmerman moet precies kunnen timmeren. Een kok moet (smakelijke) gerechten kunnen bereiden. Bij deze praktische beroepen blijft het vakmanschap en eventueel disfunctioneren direct zichtbaar.
Bij functies waar denk- en schrijfwerk centraal staat, wordt het anders. Medewerkers gebruiken AI-tools steeds vaker voor hun dagelijkse taken, wat een verschuiving betekent in wat 'goed functioneren' precies inhoudt. Neem de marketingmedewerker: disfunctioneren gaat door het gebruik van AI-tools niet meer alleen over het zelf schrijven van marketingplannen, maar mogelijk ook over het slim en strategisch inzetten van AI-tools.
Dit brengt een interessant spanningsveld met zich mee. Enerzijds kunnen medewerkers afhankelijk raken van AI-ondersteuning, anderzijds kunnen deze tools hen juist in staat stellen om meer strategisch en creatief te werken. Routinematige taken worden sneller en nauwkeuriger uitgevoerd, waardoor ruimte ontstaat voor verdieping, innovatie en groei.
Dan doet ook een nieuwe disfunctioneringsnorm zijn intrede: wie niet meegroeit met AI-ontwikkelingen, riskeert op termijn te disfunctioneren. AI-vaardigheden worden steeds belangrijker op de werkvloer. Dit wordt onderstreept door een nieuwe EU-richtlijn die organisaties vanaf februari 2025 verplicht om te investeren in AI-training voor medewerkers die werken met AI-tools.
Een sprongetje naar de toekomst: verbetertrajecten in een AI-gedreven werkomgeving
Naast de gebruikelijke elementen in de verbetertrajecten zoals concrete doelen en meetbare resultaten, komen er nieuwe aspecten bij. Een effectief verbetertraject in een AI-werkomgeving zal worden aangevuld met de volgende aspecten: het onderscheid tussen menselijke expertise en AI ondersteuning; effectief gebruik van AI-tools; en persoonlijke (AI)-ontwikkelingsdoelen. In de evaluatiegesprekken zal niet alleen worden gekeken naar de eindresultaten en vorderingen, maar ook naar hoe deze tot stand zijn gekomen. Zo wordt duidelijk of de medewerker groeit in zijn functioneren én in het slim gebruiken van AI-tools als ondersteuning van zijn werk.
Een goed begin, is het halve werk
Uit recent onderzoek blijkt dat het verbieden van AI-tools averechts werkt. Medewerkers maken er toch gebruik van. De snelheid waarmee AI-tools zich ontwikkelen, gaat razend snel. Functioneren en AI; dit lijkt misschien nog ver-van-mijn-bedshow, toch kunnen organisaties concrete stappen zetten om zichzelf voor te bereiden.
- Ontwikkel een duidelijk AI-beleid dat de spelregels vastlegt voor AI-gebruik (zie ons vorige blog), eventueel per functie. Zorg voor concrete richtlijnen die medewerkers houvast geven bij hun dagelijkse werkzaamheden.
- Start met gerichte AI-training voor medewerkers. Niet alleen omdat de EU-richtlijn dit vanaf februari 2025 verplicht, maar vooral omdat het medewerkers helpt effectiever te werken met AI-tools.
- Actualiseer functieprofielen met specifieke AI-competenties: bepaal welk niveau van AI-vaardigheid nodig is voor elke rol en maak dit meetbaar in functioneringsgesprekken.
Waar kan Het WerkLab je mee helpen?
Wil je meer weten of heb je vragen? Neem gerust contact met ons op. We helpen je graag op weg met advies over disfunctioneren en verbetertrajecten of bij het opstellen van een AI-beleid.
