De tijd vliegt, de feestdagen staan alweer (bijna) voor de deur. Dit jaar (2024) vallen kerst en nieuwjaarsdag op doordeweekse dagen. Veel bedrijven zullen op deze dagen gesloten zijn. Sommige bedrijven zullen daar na kerst misschien nog een dag aanplakken (’derde kerstdag’ valt op een vrijdag) zodat iedereen lekker lang vrij heeft. Bij Het WerkLab krijgen we regelmatig vragen over de officiële feestdagen in relatie tot verlofdagen. Daarom hebben we 4 veelgestelde vragen (en de antwoorden) voor je op een rijtje gezet.
Maar eerst: de officiële feestdagen
In het staartje van 2024 en in 2025 kunnen we de volgende officiële feestdagen tegemoetzien:
- eerste en tweede kerstdag (woensdag 25 december en donderdag 26 december 2024)
- nieuwjaarsdag (woensdag 1 januari 2025)
- Goede Vrijdag (vrijdag 18 april 2025)
- eerste en tweede paasdag (zondag 20 april en maandag 21 april 2025)
- Koningsdag (zondag 27 april 2025)
- Bevrijdingsdag (maandag 5 mei 2025)
- Hemelvaartsdag (donderdag 29 mei 2025)
- eerste en tweede pinksterdag (zondag 8 juni en maandag 9 juni 2025)
- eerste en tweede kerstdag (donderdag 25 december en vrijdag 26 december 2025)
#1 Hebben medewerkers recht op een vrije dag op een officiële feestdag?
Bij veel mensen leeft het idee dat de term ‘officiële feestdag’ inhoudt dat je dan ook vrij zou moeten zijn. Maar dat is een misverstand. Er is namelijk geen wettelijk recht op een vrije dag op officiële feestdagen. Of je vrij bent hangt af van wat in de arbeidsovereenkomst, het personeelshandboek of de cao is afgesproken.
Nu is in de meeste cao’s en in veel personeelshandboeken of arbeidsovereenkomsten afgesproken dat medewerkers inderdaad een (betaalde) vrije dag hebben op een officiële feestdag. In die gevallen ligt vaak ook vast welke feestdagen dat zullen zijn (let op: een officiële feestdag die is aangemerkt als een vrije dag wordt in principe niet in mindering gebracht op het verlofsaldo).
In bepaalde sectoren (zoals de zorg en de horeca) wordt wel doorgewerkt op officiële feestdagen en heeft het personeel geen recht op een vrije dag. Vaak hebben zij dan wel recht op compensatie (in de vorm van een toeslag) als zij op een officiële feestdag moeten werken. Maar ook dit is geen wettelijk recht, dit moet blijken uit arbeidsovereenkomst, personeelshandboek of cao.
Specifiek voor Bevrijdingsdag geldt dat in de meeste cao’s is afgesproken dat 5 mei alleen geldt als een betaalde vrije dag in lustrumjaren (elke vijf jaar). Komend jaar, 2025, is zo’n lustrumjaar. Veel overheidsinstellingen en scholen zijn wel ieder jaar gesloten op Bevrijdingsdag.
#2 Kan je medewerkers verplichten om op andere dagen vrij te zijn?
Als werkgever kan je je medewerkers ook verplichten om vrij te nemen op andere dagen dan officiële feestdagen. Vaak vallen dit soort dagen tussen een feestdag en het weekend, zoals de vrijdag na Hemelvaartsdag (en ‘derde kerstdag’ in 2024). Deze dagen worden in principe wel in mindering gebracht op het verlofsaldo. Er zit geen maximum aan het aantal verplichte vrije dagen dat je kunt opleggen. Wel moet hierover iets zijn opgenomen in de cao, het personeelshandboek of de arbeidsovereenkomst. Ook adviseren wij om hierover aan het begin van ieder jaar te communiceren, zodat je medewerkers er rekening mee kunnen houden.
#3 Een medewerker heeft een vaste vrije dag op een feestdag: moet je compenseren?
Ja, hiervoor moet je compenseren. Want als een parttimer al vrij was op een officiële feestdag, heeft deze er ten opzichte van een fulltimer minder profijt van. Andersom geldt overigens hetzelfde; als de parttimer moest werken op een officiële feestdag heeft deze naar verhouding meer profijt van de vrije dag dan een fulltimer.
Het College voor de Rechten van de Mens heeft in meerdere zaken geoordeeld dat beide varianten een verboden onderscheid naar arbeidsduur opleveren. Als werkgever moet je er dus voor zorgen dat iedere medewerker, parttime of fulltime, naar verhouding evenveel uren vrij heeft. Als iemand naar verhouding minder voordeel heeft van vrije officiële feestdagen, dan moet je hiervoor compenseren. Dat kan bijvoorbeeld door te werken met een jaarurensysteem.
#4 Hoe werkt het uitruilen van feestdagen?
In steeds meer cao’s is (om meer diversiteit en inclusie te creëren) de mogelijkheid opgenomen om een of meer officiële feestdagen te ruilen voor een andere dag naar keuze. Bijvoorbeeld in de cao Sociaal Werk en de cao OI (voor onderzoeksinstellingen). Hierdoor kunnen medewerkers met een andere nationaliteit en/of geloofsovertuiging ervoor kiezen om vrij te zijn op de door hun gekozen feest- of herdenkingsdag (zoals het Suikerfeest, Diwali, Chanoeka, Keti Koti of Chinees Nieuwjaar).
Als je als werkgever van deze mogelijkheid gebruik maakt, zal dit je weer een stukje aantrekkelijker maken op de arbeidsmarkt. Je kunt hier alleen niet zomaar toe overgaan. Zo zal je bijvoorbeeld moeten checken of jullie cao deze mogelijkheid biedt. Is er geen cao van toepassing? Dan kan je deze optie opnemen in het personeelshandboek.
Ook is het goed om te bedenken hoeveel dagen een medewerker mag ruilen en welke officiële feestdagen hiervoor in aanmerking komen. En om vervolgens duidelijk vast te leggen onder welke voorwaarden je personeel feestdagen mag uitruilen (o.a. hoe en wanneer aanvragen). Als je daar behoefte aan hebt kunnen wij je hierbij helpen.
Lees ook: ‘5 veelgestelde vragen over vakantiedagen’
Waar kan Het WerkLab je mee helpen?
Heb je hier vragen over? Neem dan contact met ons op, we staan voor je klaar.
